Inleiding
Lactose is een suiker die voorkomt in melk (moedermelk, koemelk, schapenmelk, geitenmelk en paardenmelk)
Het lactose wordt in de dunne darm afgebroken tot kleinere partikels door een enzym, het lactase, waardoor het kan opgenomen worden. Is er onvoldoende of geen lactase-activiteit aanwezig in de dunne darm, dan komt het lactose onvolledig of niet afgebroken in de dikke darm terecht, waar het door de dikke darm flora wordt afgebroken. Er ontstaan dan afbraakproducten zoals koolzuurgas, waterstofgas en melkzuur die zo klachten veroorzaken.
Afhankelijk van het gedeeltelijk aanwezig of het volledig ontbreken van lactase krijgt men buikklachten na het nuttigen van veel, of integendeel soms zelfs van minimale hoeveelheden lactose (bv. in capsules van medicijnen). Hierdoor kunnen klachten optreden als een opgeblazen gevoel, buikkrampen, winderigheid en diarree.
Er bestaan 3 vormen van lactose intolerantie:
- De congenitale of aangeboren vorm: extreem zeldzame erfelijke (autosomaal recessief) vorm van lactose-intolerantie. Vanaf de geboorte wordt geen of bijna geen lactase aangemaakt en wordt dus ook geen moedermelk verdragen en krijgt het kind diarree. Deze vorm van lactose-intolerantie blijft levenslang bestaan.
- Primaire lactose-intolerantie: enkele jaren na de geboorte neemt de lactase activiteit af en ontwikkelt zich een meestal gedeeltelijke of volledige vorm van lactose intolerantie. Echter slechts vanaf minder dan 50% van de lactase activiteit treden er symptomen op.
- Secundaire lactose-intolerantie: als gevolg van een darmziekte (virale gastro-enteritis, coeliakie, Giardia infectie, bestraling) is de darmwand niet meer in staat voldoende lactase aan te maken. Deze vorm kan tijdelijk of definitief zijn.
Diagnose
Deze kan worden gesteld door een specifieke ademtest op de dienst radio-isotopen. Vaak beperken we ons echter tot een proefbehandeling met lactose-arm dieet.
Behandeling
Aangezien lactose voorkomt in melk en melkproducten, zullen de klachten verdwijnen als men deze voedingsmiddelen weglaat. Lactose wordt echter ook heel veel gebruikt in de voedingsindustrie als bulkmiddel en in de farmaceutische industrie als vulmiddel van capsules. Hiermee moet zeker rekening gehouden bij het volgen van een lactose vrij dieet. Ook is het beter dat patiënten met lactose intolerantie in plaats van het volledig weglaten van lactose uittesten, na een periode van volledig lactose-vrije voeding, hoeveel lactose ze kunnen verdragen om zo geen nodeloos streng dieet te moeten volgen met mogelijk tekort aan calcium als gevolg.
Er bestaat ook de mogelijkheid om peroraal lactase in te nemen. Bv. Lactose-OK®, een voedingssupplement dat exogene lactase, gewonnen uit gist (Aspergillus oryzae) aanbrengt. Deze lactase hydroliseert lactose tot glucose en galactose en vermijdt zo de ongemakken te wijten aan het niet verteren van lactose.
Lactose-arm dieet
TOEGESTAAN |
VERBODEN |
AARDAPPELEN
- vers, gekookt, in blik of diepvries
- frieten
- puree met toegestane melksoorten
pureevlokken
- aardappelkroketten
|
AARDAPPELEN
-
aardappelkroketten tenzij vermeld onder toegestaan
-
puree tenzij vermeld onder toegestaan
|
BROOD
- wit
- bruin
- volkorenbrood
- broodjes
beschuiten
- toastbrood
-
knäckebröd
|
BROOD
-
melkbrood
krenten
- rozijnenbrood
- suikerbrood
- sandwiches
|
DRANKEN
- mineraal water
- bruisend water
- fruit- en groentesappen
-
thee en koffie
-
frisdranken
- alcoholische dranken
|
DRANKEN
- sommige fruitsappen bevatten wei of lactose-serum (lees de verpakking vb. Takski, Rivella)
- alcoholische dranken waarin room of melk verwerkt is
|
DIVERSEN
|
DIVERSEN
|
EIEREN
|
EIEREN
|
FRUIT
- vers of gedroogd
fruit uit blik
- geconfijt fruit
|
FRUIT
|
GEBAK EN KOEK
-
zelfgemaakte cake
- koek
- taart
- gebak bereid met toegestane ingrediënten of voorverpakt (de verpakking steeds nalezen!)
-
ontbijtkoek
- speculaas
- rijstwafels
-
pannenkoeken bereid met toegestane melksoorten
|
GEBAK EN KOEK
- cake, koek, taart en gebak tenzij vermeld onder toegestaan
- donuts
- pannenkoeken
-
koffiekoeken
|
GRAANPRODUCTEN EN BINDMIDDELEN
- ontbijtgranen
-
deegwaren
- rijst
- havermout
- tarwekiemen
- zemelen
- griesmeel
- maïszetmeel
- paneermeel
- puddingpoeder
-
kant-en-klare bakmengsels (vb. cake-, taart-, of pannenkoekenmix)
-
melen voor toevoeging van zuigelingenvoeding
|
GRAANPRODUCTEN EN BINDMIDDELEN
- Maïzena plus
- Maïzena express
|
GROENTEN
- alle soorten vers, uit blik, in glas of onbereid in diepvries
- alle soorten peulvruchten vers, uit blik, in glas of onbereid in diepvries
|
GROENTEN
-
met koemelk bereide groenten
|
KANT-EN-KLARE GERECHTEN, SNACKS
-
kant-en-klare gerechten of snacks
|
KANT-EN-KLARE GERECHTEN, SNACKS
- kant-en-klare gerechten, snacks bereid met koemelk
|
KAZEN
|
KAZEN
- smelt-, smeer- of korstloze kaas,
roomkaas
- platte kaas
- Cottage cheese
|
KRUIDEN
- alle soorten verse, gedroogde of diepvrieskruiden
zout
bouillonblokjes, -poeders
|
KRUIDEN
|
MELK EN MELKPRODUCTEN
- lactosearme melk (van merk Delhaize en GB of Inex)
- soyaproducten zoals melk, yoghurt, pudding en drinks
- bereidingen op basis van soyaproducten
-
sorbet
-
waterijs
-
koffie met witmakers
|
MELK EN MELKPRODUCTEN
- volle, halfvolle of magere koemelk
- melkpoeder
-
botermelk
- karnemelk
- yoghurt
- geitenmelk
- schapenmelk
- paardenmelk
-
room
- zure room
- slagroom
- ijsroom
- kefir
-
kant-en-klare pudding op basis van koemelk
-
bereidingen op basis van koemelk
- alle zuigelingenvoeding op basis van koemelk
|
NOTEN EN ZADEN
-
chips en varianten
- alle soorten noten en zaden
|
NOTEN EN ZADEN
|
SOEPEN
- zelfbereide soep met toegestane ingrediënten
|
SOEPEN
-
roomsoep
- soep uit blik
-
soep bereid met melk
|
SUIKER, SNOEP, ZOET BELEG EN ZOETE SAUZEN
- witte, bruine, blonde suiker
-
jam
- gelei
- honing
- siroop
-
fondantchocolade
-
marsepein
- vruchtensaus
- snoep, kauwgom
-
chocopasta
|
SUIKER, SNOEP, ZOET BELEG EN ZOETE SAUZEN
- melkchocolade
- witte chocolade
- chocoladesaus
-
caramel
- flan
poeder voor instant-desserts
-
snoep bereid met melk
|
ETTEN, OLIEN, HARTIGE SAUZEN
-
margarine
- minarine (becel control en essential)
-
bak- en braadvet
- olie
- reuzel
- rundvet
- spekvet
-
frituurvet
- ketchup
-
mayonaise
- dressing
- slasaus
-
saus op basis van soya
-
saus-poeder
-
boter
|
VETTEN, OLIEN, HARTIGE SAUZEN
- sauzen bereid met room, koemelk of melkproducten
|
VIS
- vers, diepvries, onbereid, ongepaneerd
gerookte vis
schaal- en schelpdieren
- visbereidingen op basis van toegestane mayonaise
|
VIS
- bereide, gepaneerde vis
-
vissalades
|
VLEES, VLEESWAREN, GEVOGELTE
- vers, diepvries, onbereid, ongepaneerd vlees
gevogelte
- wild
- niet bereide vleeswaren
- vleesbereidingen op basis van lactosearme mayonaise
|
VLEES, VLEESWAREN, GEVOGELTE
- bereid of gepaneerd vlees
-
bereide vleeswaren
-
vleessalades
|