Inleiding

Lactose is een suiker die voorkomt in melk (moedermelk, koemelk, schapenmelk, geitenmelk en paardenmelk)

Het lactose wordt in de dunne darm afgebroken tot kleinere partikels door een enzym, het lactase, waardoor het kan opgenomen worden. Is er onvoldoende of geen lactase-activiteit aanwezig in de dunne darm, dan komt het lactose onvolledig of niet afgebroken in de dikke darm terecht, waar het door de dikke darm flora wordt afgebroken. Er ontstaan dan afbraakproducten zoals koolzuurgas, waterstofgas en melkzuur die zo klachten veroorzaken.

Afhankelijk van het gedeeltelijk aanwezig of het volledig ontbreken van lactase krijgt men buikklachten na het nuttigen van veel, of integendeel soms zelfs van minimale hoeveelheden lactose (bv. in capsules van medicijnen).  Hierdoor kunnen klachten optreden als een opgeblazen gevoel, buikkrampen, winderigheid en diarree.

Er bestaan 3 vormen van lactose intolerantie:  

• De congenitale of aangeboren vorm: extreem zeldzame erfelijke (autosomaal recessief) vorm van lactose-intolerantie. Vanaf de geboorte wordt geen of bijna geen lactase aangemaakt en wordt dus ook geen moedermelk verdragen en krijgt het kind diarree. Deze vorm van lactose-intolerantie blijft levenslang bestaan. 
• Primaire lactose-intolerantie: enkele jaren na de geboorte neemt de lactase activiteit af en ontwikkelt zich een meestal gedeeltelijke of volledige vorm van lactose intolerantie. Echter slechts vanaf minder dan 50% van de lactase activiteit treden er symptomen op.
• Secundaire lactose-intolerantie: als gevolg van een darmziekte (virale gastro-enteritis, coeliakie, Giardia infectie, bestraling) is de darmwand niet meer in staat voldoende lactase aan te maken. Deze vorm kan tijdelijk of definitief zijn. 

Diagnose

Deze kan worden gesteld door een specifieke ademtest op de dienst radio-isotopen. Vaak beperken we ons echter tot een proefbehandeling met lactose-arm dieet.

Behandeling

Aangezien lactose voorkomt in melk en melkproducten, zullen de klachten verdwijnen als men deze voedingsmiddelen weglaat. Lactose wordt echter ook heel veel gebruikt in de voedingsindustrie als bulkmiddel en in de farmaceutische industrie als vulmiddel van capsules. Hiermee moet zeker rekening gehouden bij het volgen van een lactose vrij dieet.  Ook is het beter dat patiënten met lactose intolerantie in plaats van het volledig weglaten van lactose uittesten, na een periode van volledig lactose-vrije voeding, hoeveel lactose ze kunnen verdragen om zo geen nodeloos streng dieet te moeten volgen met mogelijk tekort aan calcium als gevolg. 

Er bestaat ook de mogelijkheid om peroraal lactase in te nemen. Bv. Lactose-OK®, een voedingssupplement dat exogene lactase, gewonnen uit gist (Aspergillus oryzae) aanbrengt. Deze lactase hydroliseert lactose tot glucose en galactose en vermijdt zo de ongemakken te wijten aan het niet verteren van lactose.

Lactose-arm dieet